تبیان، دستیار زندگی
محمدتقی توسلی از دانشجویان و همکاران مرحوم پروفسور محمود حسابی، از علاقه وی به زبان فارسی می گوید.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پروفسور حسابی معقتد بود فارسی می تواند زبان علم شود

محمدتقی توسلی از دانشجویان و همکاران مرحوم پروفسور محمود حسابی، از علاقه وی به زبان فارسی می گوید.

بخش ادبیات تبیان

پروفسور حسابی معقتد بود فارسی می تواند زبان علم شود


 
جمعه 12 شهریورماه، سالروز درگذشت دانشمند برجسته ایرانی،  پروفسور محمود حسابی است. محمدتقی توسلی از دانشجویان و همکاران مرحوم پروفسور محمود حسابی، ضمن تشریح خصوصیات شخصیتی این چهره ماندگار کشور با اشاره به علاقه وی به زبان فارسی گفت: دکتر حسابی معتقد بود، زبان فارسی ظرفیت لازم را برای تبدیل شدن به زبان علم دارد.

26 سال داشت که کلیات تاسیس نخستین دانشگاه ایران را تدوین و در اختیار وزیر فرهنگ وقت قرار داد. برای جلب نظر علی اصغر حکمت، این طور شروع کرد که: «تا همین اواخر یعنی در قرن هفدهم میلادی، اگر کسی در اسپانیا به ابن سینا یا به قول خودشان «آویسن» توهین می کرد، مجازات او اعدام بود. چطور یک دانشمند ایرانی،  در مرکز اروپا به این میزان احترام،  داشته است؟! این موضوع نشان می د اد که اروپاییان تا چه حد به علم ایرانیان نیاز داشتند. ولی حالا چگونه است، که ما برای معالجه باید پزشک از اروپا بیاوریم؟» تحلیلی که موجب تعجب حکمت شد و از سیدمحمود حسابی جوان خواست تا ایده خود را برای تاسیس نخستین دانشگاه ایران تدوین کند. دکتر سیدمحمود حسابی معتقد بود «عشق، به وجود آورنده اعمال زیباست».

به مناسبت 12 شهریور ماه سالروز درگذشت این شخصیت شهیر کشورمان با دکتر محمد تقی توسلی، از دانشجویان و همکاران وی و استاد دانشگاه تهران به گفت و گو نشستیم. وی درباره شخصیت دکتر حسابی اظهار کرد: دو دیدگاه مختلف درباره شخصیت علمی دکتر حسابی در کشور وجود دارد؛ برخی وی را با آلبرت اینشتین و نیوتن مقایسه می کنند که البته کار درستی نیست و در مقابل افرادی معتقدند دکتر حسابی، کار مهمی صورت نداده، در حالی که پایه گذاری فیزیک دانشگاهی در ایران و راه اندازی آزمایشگاه های علمی از  جمله ده ها تلاش علمی و فرهنگی دکتر حسابی  است. برای واضح شدن ابعاد مختلف زندگی و رفع ابهام از زندگی دکتر حسابی به انتشار کتاب «زندگی نامه علمی استاد دکتر حسابی» اقدام کردم که از سوی انتشارات «انجمن فیزیک ایران» منتشر شد.

وی با اشاره به رویکرد دکتر حسابی نسبت به فراگیری مهارت های مختلف عملی افزود: در دوران زندگی دکتر حسابی، برای خانواده های اشراف عیب بود که فرزندانشان به کارعملی بپردازند، بنابراین دکتر حسابی، فرهنگ فراگیری مهارت    کار های فیزیکی یا به اصطلاح دستی را در دانشگاه رواج داد. متاسفانه در کشور همچنان شاهد بی توجهی به کسب مهارت  های غیرتئوری هستیم و اغلب مردم تمایل دارند به جای کسب مهارت  های شریفی مانند مکانیکی، بنایی یا فعالیت های دیگر، یک مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد از دانشگاه اخذ کنند. یکی از دلایل عقب ماندگی کشور ما نیز بی توجهی به مهارت آموزی در رشته های عملی است.


 
دکتر حسابی؛ مروج فرهنگ کار عملی در دانشگاه ها

توسلی ادامه داد: تلاش دکتر محمود حسابی، برای فرهنگسازی فعالیت های عملی در آن دوران موجب شد تا در روزنامه ها از قول نمایندگان مجلس بنویسند: «این آقا کیست که از فرنگ آمده و آقازاده ها را به کار یَدی وامی دارد!» این در حالی است که دکتر حسابی در  خانواده ای اشرافی به دنیا آمده بود، اما به سختی در آزمایشگاه فعالیت می کرد یا تعمیرات اتومبیل شخصی اش را خودش انجام می داد. دکتر حسابی برای من در بسیاری موارد یک الگو بودند. ایشان در کار های علمی، انسان عمیقی بودند و بدون دخالت احساسات عمل می کردند. دکتر حسابی بسیار مرتب و با برنامه ریزی دقیق  کار ها را انجام می داد. استفاده حداکثری ایشان از زمان قابل توجه بود.   
 
این فیزیکدان مطرح کشورمان درباره آشنایی با دکتر حسابی گفت: آشنایی و تماس نزدیک من با دکتر حسابی به سال 1343 دورانی که در دانشگاه تهران مشغول تحصیل بودم، برمی گردد. واحد «اُپتیک» را سر کلاس ایشان گذراندم و بعد از دانش آموختگی نیز به پیشنهاد دکتر حسابی در دانشگاه تهران استخدام و در آزمایشگاه ایشان مشغول به کار شدم. همکاری ما موجب نزدیکی بیشتر و تدوین کار های تحقیقاتی شد. ادامه پژوهش های مشترک من با دکتر حسابی، بعد از بازگشتم از انگلستان در سال 1357 تا زمان فوت ایشان در سال 1371 ادامه پیدا کرد.

نیاز شدید به کتاب دانشگاهی

توسلی عنوان کرد: زمانی که دکتر حسابی در ایران به تدریس فیزیک مشغول بودند، کتاب های اندکی در این شاخه علمی وجود داشت و اندک منابع در دسترس نیز باقی مانده کتاب  های دوران «دارالفنون» بود؛ بنابراین نیاز شدیدی به تولید کتاب دانشگاهی وجود داشت. «ذرات پیوسته»، «اپتیک»، «نگره کاهنربایی» و «نگره الکترونیکی» از جمله کتاب های مرحوم دکتر حسابی است.

ظرفیت بالای زبان فارسی برای تبدیل شدن به زبان علم

این دانشجوی دکتر حسابی، با اشاره به دیگر خدمات این دانشمند شهیر ایرانی افزود: علاوه بر تالیف کتاب، وی خدمات گسترده ای در حوزه واژه گزینی علمی داشت. دکتر حسابی با علاقه فراوانی که به زبان فارسی داشت، معتقد بود زبان فارسی از  جمله زبان های قابل رشد جهان است و ظرفیت لازم را برای تبدیل شدن به زبان علمی دنیا دارد؛ بنابراین همت زیادی در واژه گزینی داشتند و تعداد زیادی واژه مانند «تراش»، «پاشندگی»، «پرتو» و « نگره کاهنربایی» را معادل سازی کردند. خوشبختانه در حال حاضر در ایران می توان به زبان فارسی درباره فیزیک صحبت کرد. دکتر حسابی، بنیانگذار واژه گزینی فیزیک هستند که بعد ها دانشجویان وی این راه را ادامه دادند.



منبع: ایبنا