همراه با جهان نویسنده خودساخته

اسماعیل زرعی، نویسنده‌ای خودساخته است كه سال‌هاست در خلوت شهرستان و بدون هیاهوهای رایج در مركز به خلق داستان و انتشار كتاب مشغول ‌است. با نگاهی گذرا به آثاری كه تاكنون از این نویسنده منتشر شده، پی می‌بریم آنچه بیش از هر مورد دیگر برایش اهمیت دارد، ساخت و پرداخت موقعیت‌هایی بدیع از لحظه‌های داستانی‌است؛ نكته‌ای كه در مجموعه تازه‌اش، یعنی «جهنم به انتخاب خودم» بیشتر از گذشته نمود پیدا كرده است. این مجموعه حاوی شانزده داستان كوتاه با حال و هواهایی متفاوت است، داستان‌هایی كه ظاهرا با فاصله‌ای زیاد از هم نوشته ‌شده‌اند.

زرعی در این مجموعه موفق شده كه با هر داستان، بخشی از هنر نویسندگی خود را به رخ بكشد زیرا كارهایی كه در این مجموعه منتشر شده‌اند، علاوه بر رعایت ذات روایت، دارای «آن»هایی از موقعیت‌های انسانی نیز هستند. آنچه بیش از هر مورد دیگر در داستان‌های این كتاب، ذهنیت خواننده را به خود مشغول می‌كند، سخت‌گیری نویسنده از «خود» است. به این معنا كه نویسنده بیش از هر مورد دیگر، در پی احترام به شعور مخاطب است و نه انبوه‌سازی از جنس كلمه.

اسماعیل زرعی در تك‌تك كتاب‌هایش كوشیده تا مسیرهای متفاوتی در عالم نوشتن داستان را امتحان كند زیرا داستان‌نویسی برایش امری مهم است و او توانسته از این رهگذر، نقبی میان ذهن خود و مخاطب ایجاد كند. گرچه نمی‌توان همه داستان‌های مجموعه آخر زرعی را به عنوان داستان‌هایی صددرصد شسته‌رفته پذیرفت اما باید به این نكته اشاره كرد كه تلاش او برای رسیدن به ذهن و زبانی منحصر به فرد در این كتاب، بیشتر ازكارهای پیشین اوست. كتابی كه باید با دقت بیشتری خوانده شود.

درمیان داستان‌های این مجموعه، كارهایی وجود دارند كه به مراتب از لحاظ ساختاری قدرتمند از داستانی هستند كه نام مجموعه بر گرفته از آن است و همین موضوع اولین ضربه را بر این كتاب وارد كرده است. البته انتخاب نام یك كتاب جزء لاینفك حقوق یك نویسنده است اما این خطر هم وجود دارد كه خواننده حرفه‌ای داستان به تصور اینكه یك داستان خاص با وجود نداشتن قدرت از سوی نویسنده به عنوان شاخص‌ترین كار مجموعه پیشنهاد شده، ممكن است عطای خواندن بقیه كارهای خوب را به لقای‌شان ببخشد.

در مجموعه «جهنم به انتخاب خودم» داستان‌های درخشانی چون «گرگ‌ها و گوزن‌ها، كوچه، شعله و ساك‌دستی» منتشر شده‌اند كه نام مجموعه می‌توانست برگرفته از آنها باشد؛ داستان‌هایی كه خواننده با مطالعه‌ آنها به نوعی كنجكاوی برای خواندن مابقی كارها دچار می‌شود.

یكی دیگر از مواردی كه مجموعه حاضر را به نوعی سكته دچار كرده، مقدمه بی‌ارتباط با جهان داستانی نویسنده و آكنده از توضیح واضحات است. مقدمه‌ای كه نه به لحاظ فنی و نه به لحاظ علمی، حرفی برای گفتن ندارد و عمده تلاشش بر این است كه خود را به زور بر پیكره كتاب حقنه كند. چنین مقدمه‌ای در صفحات نخست این كتاب را به گونه‌ای می‌توان تجاوز به حریم ذهنی مخاطب ارزیابی كرد زیرا لذتی كه خواننده برایش هزینه كرده را به صورت یكجا و ناشیانه لو می‌دهد و او را به ورطه نابودی می‌كشاند.

به هرشكل، داستان‌های مجموعه «جهنم به انتخاب» خودم را باید خواند؛ داستان‌هایی كه توسط نویسنده‌ای بی‌ادعا نوشته‌ شده‌اند

---

منبع: روزنامه اعتماد/رسول آبادیان