نگاهی کوتاه به آثار حمید حسام، چهره سال هنر انقلاب اسلامی
حسامِ هنر انقلاب
حمید حسام یکی از سرداران ادبیات دفاع مقدس است که حاصل خاطره نگاری‌هایش از جنگ تحمیلی، کتاب هایی با عطر و بوی حماسه و شهادت در ویترین ادبیات دفاع و پایداری است. نویسنده ای که نشان چهره هنر انقلاب در کارنامه ادبی او خودنمایی می کند. برگزیده شدن حمید حسام به عنوان چهره سال هنر انقلاب اسلامی بهانه‌ای شد تا به بررسی آثار او بپردازیم.
کمی سخت است که پیله باورها و فرضیه های نادرست را پاره کنی، وارد دنیای جدیدی شوی و اتفاقا در فضای تازه بدرخشی.
باورهایی که اعتقاد دارد، یک مرد جنگی حتی پس از پایان جنگ هم باید در همان فضا و حال و احوال نظامی گری بماند و به عرصه های دیگر زندگی و جامعه ورود نکند. اما حمید حسام سرداری نبود که تن به این عقیده نادرست بدهد. تجربه هشت سال جنگیدن به او آموخته بود که برای پیروزی باید مبارزه کرد و او این مبارزه را این بار با قلم و ادبیات آغاز کرد.
درست یک دهه پس از پایان جنگ تحمیلی حمید حسام وارد دنیای ادبیات شد و با نوشتن اولین داستان کوتاه خود با نام دهلیز انتظار، نام خود را به جرگه نویسندگان ادبیات ایران افزود. از دهلیز انتظار تا امروز که او به عنوان مردسال هنر انقلاب برگزیده شد بیش از دو دهه می گذرد و درخت نویسندگی او پربارتر شده است.
نام نویسنده امروز و فرمانده سابق از روزی بر سر زبان ها افتاد که دو اثر ارزشمند او مورد توجه و تغریظ رهبر انقلاب قرار گرفت. دو کتاب «وقتی مهتاب گم شد» و «آب هرگز نمی‌میرد» تعهد و قول قراری بود که حمید حسام با خودش گذاشته بود. اینکه فقط برای خدا بنویسد. و البته خداوند هم دستمزدی شیرین و ماندنی به او هدیه کرد.
وقتی مهتاب پیدا شد
شهید علی خوش لفظ یکی از سرداران و جانبازان دفاع مقدس بود که نام او را کمتر کسی شنیده بود. حمید حسام در کتاب «وقتی مهتاب گم شد» به زندگی عینی و خاطرات او می پردازد و با روایت برش هایی از خاطرات این جانباز سرافراز در دوران جنگ دلاوری های او همرزمانش را به تصویر می کشد.روایتی صادقانه و ناب که تبدیل به دایره المعارفی خواندنی از دفاع مقدس می شود.همین کتاب اما سبب شناخته شدن علی خوش لفظ می شود. راوی کتاب به دیدار رهبری می رود و تغریظ مهربانانه رهبر درباره کتاب منتشر می شود:
«یاران حسین (علیه السّلام)؛ یاوران دین خدا ... و آنگاه مادران؛ مردآفرینان شجاع و صبور ... و آنگاه فضای معنویّت و معرفت؛ دلهای روشن، همّت‌ها و عزم‌های راسخ؛ بصیرت‌ها و دیدهای ماورائی ... اینها و بسی جویبارهای شیرین و خوشگوار دیگر از سرچشمه ی این روایت صادقانه و نگارش استادانه، کام دل مُشتاق را غرق لذّت می‌کند و آتش شوق را در آن سرکش تر می‌سازد. راوی، خود یک شهید زنده است. تنِ به شدّت آزرده ی او نتوانسته از سرزندگی و بیداری دل او بکاهد. نویسنده نیز خود از خیل همین دلدادگان و تجربه دیدگان است. بر او و بر همه ی آنان گوارا باد فیض رضای الهی؛ إن شاء الله. درباره ی نگارش این کتاب، آنچه نوشتم کم است؛ لطف این نگارش بیش از اینها است. مقدّمه ی کتاب یک غزل به تمام معنی است.»
خوش لفظ درست در آستانه سالگرد دیدارش با رهبر به فیض عظیم شهادت نائل می شود.حمید حسام در وقتی مهتاب گم شد به واقع آفتاب را پیدا می کند. خاطرات او را روایت می کند و حالا هم کتاب و هم یاد صاحب کتاب میان اهالی کتاب و ادبیات ماندگار شده است.
آب هرگز نمی میرد
یکی از بهترین کتاب های خاطرات جنگ، بدون شک کتاب «آب هرگز نمی میرد» است.حمید حسام اصالتا اهل همدان است و در آب هرگز نمی میرد به سراغ خاطرات فرماندهگردان حضرت ابالفضل علیه‌السلام لشگر انصارالحسین علیه‌السلام استان همدان، یعنی سردار جانباز میرزامحمد سُلگی می رود.نویسنده در این اثر با شیوه ای نو به بیان خاطرات میرزا محمد می پردازد. خاطره نگاری با محوریت شخصیت اصلی کتاب همراه با خاطرات و روایت های همرزمان و نزدیکان او که باعث می شود روایتی جامع از زندگی و زمانه فرمانده سلگی پیش روی مخاطب قرار گیرد.
| بیشتر بخوانید: در مراسم پایانی هفته هنر انقلاب چه گذشت؟ |
آب هرگز نمی میرد را حمید حسام یک سال پیش از وقتی مهتاب گم شد به دست ناشر می سپارد اما از آنجایی که کار خالصانه و بی ریاست. این اثر هم موردتوجه رهبر انقلاب قرار می گیرد: «بچه‌های همدان؛ بچه‌های صفا و عشق و اخلاص؛مردان بزرگ و بی‌ادعا؛ یاران حسین (علیه‌السلام)؛ یاوران دین خدا و آنگاه مادران؛ مردآفرینان شجاع و صبور و آنگاه فضای معنویت و معرفت؛ دلهای روشن،همت‌ها و عزم‌های راسخ؛ بصیرت‌ها و دیدهای ماورائی. اینها و بسی جویبارهای شیرین و خوشگوار دیگر از سرچشمة این روایت صادقانه و نگارش استادانه، کام دل مشتاق را غرق لذت می‌کند و آتش شوق را در آن سرکش‌تر می‌سازد.
راوی، خود شهیدی زنده است. تنِ به‌شدت آزردة او نتوانسته از سرزندگی و بیداری دل او بکاهد و الحمدلله ربّ العالمین نویسنده نیز خود از خیل همین دلدادگان و تجربه‌دیدگان است. بر او و بر همة آنان گوارا باد فیض رضای الهی؛ ان‌شاء‌الله. دربارة نگارش این کتاب، آنچه نوشتم کم است؛ لطف این نگارش بیش از این‌هاست. مقدمة کتاب یک غزل به تمام معنی است. »
سلام سالار
یکی از ویژگی های تحسین برانگیز حمید حسام این است که دست از سر فرماندهان و همرزمان همدانی اش نمی کشد. و چه خوب است که همرزمی بعد از چند دهه باز هم به توصیف حماسه مردانی از جنس آسمان می پردازد که دلاوری شان بر خاک ایران زمین خواندنی و شنیدنی است.مرد سال هنر انقلاب در کتاب خداحافظ پدرسالار به سراغ زندگی سردار شهید حبیب همدانی می رود. البته این بار راوی کتاب به جای خود شهید همسر اوست.کتابی که همه خاطرات پروانه چراغ نوروزی همسر شهید حبیب همدانی را نقل می کند حتی آنجایی که خبر شهادت او را به همسرش می دهند.
داستان خداحافظ سالار از جایی شروع می شود که سردار همدانی در سال ۹۰ و در اوج بحران سوریه همراه خود به این کشور می رود. سرداری که خود مدافع حرم است و حالا خانواده اش هم جزیی از دفاع آگاهانه او از حرم حضرت زینب (س) قراگرفته اند.
خداحافظ سالار در میانه کار به گذشته راوی هم سرک می کشد. خاطرات مجروحیت و ماموریت ها قصه های دفاع از حرم و مقابله با تکفیری ها بخش بخش این کتاب را خواندنی تر می کند.
حمید حسام البته آثار ارزشمند دیگری هم در حوزه ادبیات دفاع مقدس و خاطره نگاری دارد که خود فرصتی دیگر برای معرفی می طلبد. کتاب هایی چون «دلیل خاطرات سردار چیت سازیان»،«غواص‌ها بوی نعناء می‌دهند»، فقط غلام حسین باش »، «راز نگین سرخ»، «دهلیز انتظار» و...
